Herhangi bir konuda tercih yapabiliyorsanız o alanda özgürsünüz demektir.
Tercih yapabilme, demokrasinin dayanaklarından biridir. Sistem tercihler üzerine kuruludur; eğer bir siyasal sistemde tercih yapılamıyorsa orada demokrasi yoktur. Bu tek bir birey veya küçük bir topluluk bile olsa..
Özellikle ailelerde bu hakkın daha bireyin kimliği oluşurken öğretilmesi çok önemlidir. Bunun yerine baskıyla büyütüyorsanız, negatif sonuçlarıyla kısa süre sonra yüzleşmeye hazır olmalısınız; tabi hak etmediği halde toplumu da bu olumsuz sonuçlarla karşı karşıya getirirsiniz.
Bir ilişkide de tercih hakkı çok temeldir. Yoksa, saygı ve güven duyguları yıpranır. Tarafların tercih haklarını normal olarak kullanabilmeleri eşitliği getirir. Arkasından ilişkiye düzey egemen olur ve ilişki sağlamlaşır.
Bu konuda karşımıza çıkacak zorlayıcı bir soru şu olabilir; tercih bir fikir ayrılığına yol açmaz mı ve yolları ayırmaz mı? – Hayır, ayrılığa neden olmamalı. Konuya ‘düşünce ve davranış özgürlüğü’ olarak bakılmalı. Tabi yaşamsal konularda ortak kararlar alınmalıdır, bu ayrı, oradaki orantıyı yine ilgililerin özgür iradeleri belirlemeli. Ortak davranılması gereken durumlarda da farklılıklar varsa bunun nedeni başka yerlerdedir ve çözülmesi gerekir.
Tercihlerinde özgür olduğunu gören eş, çocuk, yakın, dost, arkadaş, çalışan ve vatandaş; eşitlik duygusunu yaşar ve mutlu hisseder. Özgür tercihlerde bulunabilen bireylerin ilişkileri normalleşir, gelişir, sağlamlaşır.
Her tercih bir seçenek demektir, seçenekler ise bireyleri düşünmeye ve kıyaslamaya yöneltir. Düşünen insanların toplumunda yaşamak pozitif bir ruh hali sunar.
Tercihin ve dolayısıyla seçeneklerin olduğu ortamlarda sorunlar daha çeşitli yollardan çözülebilir. Sistem kurulursa o kadar zaman almaz, çözümün verimliliği onu kapatır..
Peki, her tercih doğrumudur? – Hayır, doğru olmayabilir. Her tercihe saygı duyulmalıdır ancak bilimsel doğruluğa aykırı bir sonuç doğuracaksa o tercih uygulanmaz. Burada yapılabilecek bir şey, mutlak yanlış barındıran seçeneği daha başlangıçta seçenekler arasından çıkarmaktır; bu da sistem kurucunun sorumluluğu olmalı.
Bir de kendi seçeneklerini sistemden bağımsız olarak kendisi belirleyen kişi veya topluluklar olabilir. Bu gerçek, sistemle bu unsurların çatışmasına yol açabilir. Bu aşamada yapılması gereken, aykırı tercihlerin toplum çıkarlarına uygunluk kriterine göre değerlendirilmesidir. Doğrudan karşı çıkıp baskı uygulamak toplumsal açıdan yıkımla sonuçlanır, tercih hakkını temel hak olarak alıp, anlayışla yaklaşmak gerekir. Demek ki bu hak her zaman sistem tarafından yönetilemiyor.
Tercih yapamıyorsak özgür değiliz; hakkımızı koruyalım..
